Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα

Του Νίκου Ξυδάκη

Μέσα στη διάχυτη βουβαμάρα εγκλείεται φόβος. Φόβος για το παρόν, φόβος για το μέλλον. Οσα συμβαίνουν, κι όσα δεν συμβαίνουν, τροφοδοτούν διαρκώς αυτό τον φόβο του παρόντος, μια σταθερή δυσφορία, μια αίσθηση ανοικειότητας με την ίδια μας τη ζωή. Διότι απλούστατα δεν γνωρίζουμε πού μάς βγάζει ο δρόμος, δεν έχουμε καμία βεβαιότητα, αισθανόμαστε ανήμποροι να προγραμματίσουμε στοιχειωδώς τον βίο. Αισθανόμαστε να μας πλακώνει ένα ανοίκειο παρόν. Κοιτάμε λοιπόν διαρκώς προς τα πίσω, στα τετελεσμένα, για να αντλήσουμε ολίγο νόημα, μήπως και με το νόημα του παρελθόντος φωτίσουμε τον ζόφο του παρόντος και φωτίσουμε τη σκολιά οδό προς το μέλλον. Το ξαναδιάβασμα του παρελθόντος μπορεί να είναι προωθητικό· το ίδιο και η επαναπροσέγγιση της παράδοσης, η οικείωσή της στη συγχρονία. Ετσι προχωρούν κοινωνίες και πολιτισμοί – συναναστροφή με τους νεκρούς το έλεγε ο Ιωάννης Συκουτρής. Αλλά – υπάρχει πάντα ένα αλλά. Αλλά στη δική μας περίπτωση, του κλαψιάρη και έμφοβου νου, εμφιλοχωρεί ένας σοβαρός κίνδυνος: η αναψηλάφηση του παρελθόντος να οδηγεί είτε σε απεγνωσμένη εξωράιση και αφελή αγλαϊσμό του είτε σε δαιμονοποίησή του είτε σε βιαστικές έως γελοίες αναθεωρήσεις – με κοινό παρονομαστή πάντα έναν τερατώδη αναχρονισμό, να προβάλλουμε τους φόβους και τους πόθους μας στο παρελθόν για να του δίνουμε το σχήμα του παρόντος. Ο αναθεματισμός της Μεταπολίτευσης ως δεξαμενής αρνητικών ρευστών και τοξικών βλαστών, είναι μια τέτοια ατυχής δαιμονοποίηση. Οχι αξιολόγηση, κριτική, αποτίμηση· η Μεταπολίτευση, συμπαγώς και αδιαφοροποίητα, στέλνεται στη χωματερή της ιστορίας. Φυσικά μαζί της θάβουμε τους εαυτούς μας, όπως και όσο υπήρξαμε στη δημόσια σφαίρα. Το ίδιο και το Πολυτεχνείο: μετά σαράντα χρόνια είναι δύσκολο να καταταγεί στα τρέχοντα ιδεοψυχολογικά σχήματα, αντιστέκεται πεισματικά. Αντί λοιπόν να το κατανοήσουν στο ιστορικό του πλαίσιο και να το ενσωματώσουν σε μια δυναμική αυτογνωσίας, κάποιοι απελπισμένοι αναθεωρητές το μικραίνουν, το χαμηλώνουν, το λοιδορούν, κυρίως το μεταχρονολογούν, το αναχρονίζουν, για να μπορέσουν υποθέτω να το δουν στο μπόι τους, κι έτσι βολικά χαμηλοαναχρονισμένο να χαρακτηριστεί εργαλειακά ή και καφενειακά ως πηγή των παρόντων δεινών του έθνους κ.λπ. κ.λπ. Από χθες σε αυτό τον χορό των αναχρονισμών μπήκε ολολύζουσα και η Αποστασία. Του ’65, των Ιουλιανών, των γελοιογράφων και των φαιδρών στιχοπλόκων, ό,τι παρά τη φαιδρότητά του εξέφραζε ένα υπαρκτό δίκτυο συνωμοσιών και εκτροπής. Λίγοι από τους πρωταγωνιστές ζουν πια, οι περισσότεροι γνωρίζουμε το κλίμα της εποχής από τις γελοιογραφίες του Μποστ. Ολα άλλαξαν. Κι όμως η αποσκίρτηση βουλευτών από το κομματικό μαντρί, όπως προσφυώς το ονόμαζε ο Ευάγγελος Αβέρωφ, επαναφέρεται ως αρχετυπικό σκιάχτρο, ως το Poltergeist που στοιχειώνει την τρέχουσα πρωθυπουργική δημοκρατία. Είπαμε: ο παγωμένος έμφοβος νους ξαναπλάθει το παρελθόν. Τη θέση του Μποστ παίρνει ο Γκόγια: Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα, τις κουκουβάγιες της ανοησίας και τις νυχτερίδες της αμάθειας. Καθημερινή 19/11/2013

Από τον υψηλό πυρετό στα δέκατα

                   

                     

                                                                Πυξ Λαξ και Κατσιμιχαίοι- Ανόητες Αγάπες
                  

40 χρόνια μετά...

Το γεγονός το θρησκευτικό τυπικό,η αυτονόμησή μας

Στις 17 Νοέμβρη του ’73 εκτινάχθηκε μια λάμψη στο σκοτάδι.

Το γεγονός  θα παρέμενε συγκλονιστικό για τους λίγους συμμετέχοντες και θα αποκρύβονταν σιωπηλά από τους πολλούς απόντες , αν δεν  γίνονταν -ένα χρόνο περίπου αργότερα – απαραίτητο σύμβολο για να καρπίσει μια νέα ιστορική περίοδος.

Ο μεταπολιτευτικός αναδυόμενος ριζοσπαστισμός αναζητούσε τα σύμβολά του.Και δεν είχε και πολλά από τα οποία μπορούσε να πιαστεί. Ένα αμάγαλμα ΕΑΜ και Πολυτεχνείου (με ιστορική σημασία αντιστρόφως ανάλογη με την χρονική απόσταση) στάθηκε αναγκαίο για το κάρπισμά του, την ανάδειξη και τη νοηματοδότησή του.Η «γενιά της Μεταπολίτευσης» πριν καν διαμορφωθεί ως τέτοια, δημιούργησε μια «γενιά του Πολυτεχνείου» που ουδέποτε υπήρξε (δεν μπορεί να αποτελεί γενιά η έκρηξη ελευθερίας λίγων χιλιάδων νέων) αρχικά για να σηματοδοτήσει την δική της αναζήτηση πορείας και σαν μέσο απενοχοποίησης για την δική της σιωπή.Τριάντα τόσα χρόνια μετά, θα την ανασύρει για να προσπαθήσει απελπισμένα να απενοχοποιηθεί για την χρεωκοπία της  χώρας, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Και ως προς αυτά τα στοιχεία ο «εορτασμός» του Πολυτεχνείου του ’73, ήταν καρποφόρος ως τις αρχές –μέσα του ’80, όσο δηλαδή διάρκεσε στον ένα ή άλλο βαθμό η ριζοσπαστικοποίηση αυτή.

Μετά ακολούθησε διαβαθμισμένα η «θρησκευτικοποίηση του γεγονότος», με αυστηρό αν και μεταβαλλόμενο τυπικό ακολουθίας. «Γνήσιοι» και «αιρετικοί» εκφραστές και κληρονόμοι του γεγονότος, «ζηλωτές» που φαντασιώνονταν  τα «Πολυτεχνεία της γενιάς τους», οι μάζες να αποχωρούν από την αναπαράσταση του γεγονότος, οι επαγγελματίες να παίζουν όλο και πιο πρωταγωνιστικό ρόλο «Πάπα» ή «Δεσπότη» κατά το δοκούν. «Λείψανα» να περιφέρονται ως άδεια σκεύη, νεοφώτιστοι ή περιστασιακοί «πιστοί» να μπαχαλοποιούν τα πάντα  υποδυόμενοι το νέο ριζοσπαστισμό, γκουρού να προβαίνουν σε διακηρύξεις  επί παντός του επιστητού ως ομιλούσες κεφαλές. Ξεφτίλα.Ύβρις.

40 χρόνια μετά, ήρθε- καθυστερημένα- ή ώρα να τελειώνει το θρησκευτικό αυτό τυπικό και η ιλαροτραγική αναπαράσταση της Ύβρεως.

Η Κοινωνία δεν την έχει ανάγκη.Ούτε αποθυματοποιείται μέσω αυτής , ούτε μπορεί να αναζητήσει έμπνευση μέσα από αυτό. Το καθήκον και η υποχρέωση της Μνήμης , δεν υλοποιείται μέσω της γελοιοποίησης και του εξευτελισμού.Θα βρει άλλους , πιο παραγωγικούς και δημιουργικούς τρόπους να ενσωματώσει τη Μνήμη στην αναζήτηση και στην αγωνία για μια νέα πορεία.Και προς τούτο  ας ξεκινήσει  με επίγνωση να αναγνωρίσει το τέλος της λειτουργικότητας ενός θρησκευτικού τυπικού , ακόμα και σε επίπεδο συμβόλων.

Η Αριστερά , με σεβασμό και ιστορική μνήμη, ας αποκοπεί από ομφάλιους λώρους και ας αναζητήσει αν μπορεί νέους χυμούς αναζωογόνησης της. Ας αποκόψει αν χρειαστεί  από το σώμα της  παλιμπαιδίζοντες  ώριμους και κενολόγους νεανίες. Ας αναμετρηθεί με τα προβλήματα του καιρού μας και ας κρατήσει από το «γεγονός» τη μνήμη της ελευθερίας, της πρωτότυπης αναζήτησης , της δημιουργικής δράσης χωρίς κλισέ και αναμάσημα των Ευαγγελίων.

Η Νεολαία, ας αναδείξει τα πιο δημιουργικά και ανατρεπτικά της στοιχεία με νέους, προσιδιάζοντα στα δικά της χαρακτηριστικά τρόπους. Ας  διαπράξει την δική της παραγωγική «πατροκτονία».Δε μπορεί να είναι ανατρεπτική όταν αμφισβητεί τους προπάτορές της με τον μιμητικά ίδιο τρόπο που εκείνοι αμφισβητούσαν σε παρελθόντα χρόνο τους δικούς τους.Είναι βαθιά συντηρητική όταν το κάνει και μάλιστα με ένα πιθηκισμό που αγγίζει το γελοίο και δείχνει τεράστια έλλειψη σεβασμού προς συγκλονιστικές  στιγμές που η ίδια δεν έχει ζήσει.

Μια ζωντανή κοινωνία, μια ζωντανή Αριστερά, μια ζωντανή Νεολαία δεν έχει ανάγκη από  λείψανα, από κάρες αγίων και τίμια ξύλα.Ας τα θάψει με σεβασμό και τιμή και ας αναζητήσει την αναβίωση της Μνήμης σε δικά της πράγματα και δημιουργήματα.Αλλιώς είναι καταδικασμένη να ταφεί μαζί τους.Και με τον πιο τραγικό τρόπο μάλιστα.

out of the blue and into the black

   

                                    

Η Γερμανία είναι «βαρίδι» στον πλανήτη

του Martin Wolf

H κριτική που πονάει είναι πιθανότατα δίκαιη. Κι αυτό ίσως εξηγεί την οργή του Βερολίνου την περασμένη εβδομάδα για την κριτική που έκανε το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών στο τεράστιο και καλά φυλαγμένο εμπορικό του πλεόνασμα.

Πρέπει να αναγνωρίσουμε στο αμερικανικό υπουργείο ότι δήλωσε αυτό που κανένας εταίρος της χώρας δεν τολμά να πει: «Η Γερμανία διατηρεί ένα μεγάλο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών καθ' όλη τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης».

Αυτό «απέτρεψε την επανισορρόπηση» των άλλων χωρών της ευρωζώνης και δημιούργησε «ροπή προς τον αποπληθωρισμό στην περιοχή, καθώς και στη διεθνή οικονομία».

Το ΔΝΤ έχει εκφράσει ανάλογες ανησυχίες.

Το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών απάντησε ότι το πλεόνασμά του «δεν αποτελεί αιτία ανησυχίας,ούτε για τη Γερμανία, ούτε για την ευρωζώνη, ούτε για τη διεθνή οικονομία».

Ένας εκπρόσωπος δήλωσε ότι η χώρα «συνεισφέρει σημαντικά στην παγκόσμια ανάπτυξη μέσω εξαγωγών και εισαγωγών εξαρτημάτων για τελικά προϊόντα». Αυτή η αντίδραση ήταν προβλεπόμενη και εσφαλμένη. Το πλεόνασμα, που προβλέπεται από το ΔΝΤ στα 215 δισ. δολ. φέτος (περίπου όσο και της Κίνας), είναι πράγματι μεγάλο θέμα, πάνω απ' όλα για το μέλλον της ευρωζώνης.

Τα εξαγωγικά πλεονάσματα δεν αντικατοπτρίζουν μόνο την ανταγωνιστικότητα, αλλά επίσης και την υπερβολή της παραγωγής σε σχέση με τη δαπάνη. Οι πλεονασματικές χώρες εισάγουν τη ζήτηση την οποία δεν παράγουν εσωτερικά. Όταν η παγκόσμια ζήτηση είναι ισχυρή, αυτή η ανάγκη δεν προκαλεί πρόβλημα, αφού τα χρήματα που δανείζονται οι ελλειμματικές χώρες επενδύονται σε δραστηριότητες οι οποίες εν τέλει εξυπηρετούν τα χρέη που δημιουργούνται. Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει συχνά, επειδή εν μέρει οι ελλειμματικές χώρες υποχρεώνονται, από την προσφορά φθηνών εισαγωγών από πλεονασματικές, να επενδύουν σε μη εμπορεύσιμες δραστηριότητες, που δεν στηρίζουν την εξυπηρέτηση των εξωτερικών χρεών

.

Υπό τις σημερινές συνθήκες, όμως, όπου τα βραχυπρόθεσμα επίσημα επιτόκια βρίσκονται κοντά στο μηδέν και η ζήτηση πάσχει από χρόνιο έλλειμμα σε όλο τον πλανήτη, η εισαγωγή της ζήτησης από μια πλεονασματική χώρα είναι ανάλγητη: διογκώνει την παγκόσμια οικονομική αδυναμία.

Οπότε είναι αναμενόμενο ότι στο β΄ τρίμηνο του 2013 το ΑΕΠ της ευρωζώνης ήταν 3,1% χαμηλότερα από το προ της κρίσης ζενίθ και 1,1% από ό,τι δύο χρόνια πριν. Οι οικονομίες του πυρήνα με τις υψηλές αξιολογήσεις απομυζούν ζήτηση, αντί να προσθέτουν. Γι' αυτό και η ευρωζώνη βουλιάζει προς τον αποπληθωρισμό. Στην τελευταία μέτρηση ο ετήσιος δομικός πληθωρισμός ήταν 0,8%. Αφού η ζήτηση είναι τόσο αδύναμη, ο πληθωρισμός μπορεί να πέσει και πιο χαμηλά. Αυτό όχι μόνο απειλεί να ρίξει την ευρωζώνη σε μια ιαπωνική παγίδα αποπληθωρισμού, αλλά επιπλέον αποκλείει και τις απαραίτητες μεταβολές στην ανταγωνιστικότητα όλης της περιοχής.

Οι χώρες που πλήττονται από την κρίση υποχρεώνονται να υποστούν απευθείας αποπληθωρισμό. Γίνεται έτσι αναπόφευκτη η πολύ υψηλή ανεργία. Και παράλληλα αυξάνεται η πραγματική αξία του χρέους.

Οι πολιτικές που επιβλήθηκαν στην ευρωζώνη, υπό τις οδηγίες της Γερμανίας, ήταν βέβαιο ότι θα έχουν αυτό το αποτέλεσμα, με δεδομένη την καταστροφική επίπτωση που έχει στη ζήτηση η απόλυτη δημοσιονομική λιτότητα. Σε πρόσφατη έκθεση για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο Jan in 't Veld ισχυρίζεται ότι η δημοσιονομική πολιτική της λιτότητας έχει προκαλέσει, μεταξύ του 2011 και του 2013, συνολικές απώλειες παραγωγής που αντιστοιχούν στο 18% του ετήσιου ΑΕΠ της Ελλάδας, στο 9,7% της Ισπανίας, στο 9,1% της Γαλλίας, στο 8,4% της Ιρλανδίας και ακόμη και στο 8,1% της Γερμανίας. Αναπόφευκτα, είναι σχεδόν αδύνατον να μπορέσει η νομισματική πολιτική να αντιμετωπίσει την κατάσταση.

Πριν από την κρίση, θα μπορούσε να αποδώσει επεκτείνοντας την πίστωση στις χώρες που εν τέλει βούλιαξαν, πάνω απ' όλα στην Ισπανία. Σήμερα, δουλεύει σε ένα περιβάλλον με αδύναμο τραπεζικό σύστημα, τεράστια χρέη στις χώρες της κρίσης και αποφυγή του δανεισμού στις πιστώτριες.

Η καλύτερη μέθοδος για να αποδώσει μια πιο επιθετική νομισματική πολιτική είναι με υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ. Αν, για παράδειγμα, η ΕΚΤ ήθελε να αναλάβει μεγάλης κλίμακας ποσοτική χαλάρωση, αγοράζοντας τα ομόλογα των μελών της αναλογικά με τις μετοχές τους στην κεντρική τράπεζα, το πιο πιθανό αποτέλεσμα θα ήταν να πέσει το ευρώ. Όμως αυτό θα διόγκωνε την τάση που έχει η ευρωζώνη, η οποία λειτουργεί υπό τη γερμανική επιρροή, να επιβάλει την προσαρμογή της στον υπόλοιπο κόσμο.

Καθώς οι ευάλωτες χώρες συρρικνώνουν τα εξωτερικά τους ελλείμματα, ενώ η βασική πιστώτρια παραμένει σε πλεόνασμα, η ευρωζώνη δημιουργεί τεράστια εξωτερικά πλεονάσματα. Η αλλαγή από το έλλειμμα στο πλεόνασμα προβλέπεται από το ΔΝΤ ότι θα είναι 3,3% του ΑΕΠ της ευρωζώνης μεταξύ των ετών 2008 και 2015.

Με δεδομένο το έλλειμμα ζήτησης στην ευρωζώνη, η μεταβολή ίσως θα πρέπει να είναι ακόμη μεγαλύτερη, αν, τουλάχιστον, θέλουν τα ευάλωτα κράτη να έχουν μια ελπίδα να μειώσουν την ανεργία.

Είναι μια ανάλγητη στρατηγική για τον πλανήτη. Οι ΗΠΑ έχουν κάθε δίκιο να διαμαρτύρονται, όπως και άλλοι είχαν το δικαίωμα να διαμαρτύρονται για παλαιότερες αμερικανικές ρυθμιστικές αποτυχίες.

Θα είναι αδύνατον, όμως, να πετύχει η ευρωζώνη την ευημερία με βάση την ανάπτυξη μέσω εξαγωγών. Είναι πολύ μεγάλη για κάτι τέτοιο. Πρέπει, επίσης, να πετύχει την εσωτερική επανισορρόπηση. Μέχρι τώρα, όπως δείχνει και τοWorld Economic Outlook Οκτωβρίου του ΔΝΤ, η μαζική κατάργηση θέσεων εργασίας έχει φέρει την ανταγωνιστικότητα και η κατάρρευση της εγχώριας ζήτησης είναι αυτή που έχει μειώσει τα εξωτερικά ελλείμματα στις χώρες της κρίσης. Δηλαδή, η επιτυχία της προσαρμογής βρίσκεται στην άλλη πλευρά του νομίσματος, στην οικονομική βουτιά και στην ιλιγγιώδη ανεργία. Όμως, έστω κι έτσι, το ΔΝΤ δεν διαβλέπει καμία σημαντική μείωση στις καθαρές υποχρεώσεις. Οι χώρες αυτές θα παραμείνουν ευάλωτες.

Τι συμβαίνει, λοιπόν, με δυο λόγια; Οι απαντήσεις είνα οι εξής: Ο αποπληθωρισμός αρχίζει να έρπει στην επιφάνεια. Μαζική ανεργία. Καμία εσωτερική επανισορρόπηση και υπερβολική εξάρτηση από την εξωτερική ζήτηση. Κι όμως, όλα αυτά θεωρούνται αποδεκτά, επιθυμητά, ακόμη και ηθικά, μια πραγματική επιτυχία. Γιατί; Οι εξηγήσεις που δίνονται είναι μύθοι. Η κρίση οφειλόταν σε δημοσιονομική ασωτία και όχι σε ανεύθυνες διακρατικές ροές πιστώσεων. Η δημοσιονομική στρατηγική δεν παίζει ρόλο στη διαχείριση της ζήτησης. Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την κεντρική τράπεζα είναι ένα βήμα προς τον υπερπληθωρισμό. Και η ανταγωνιστικότητα καθορίζει τα εξωτερικά πλεονάσματα, όχι την ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ανεπαρκούς ζήτησης.

Αυτοί οι μύθοι δεν είναι ακίνδυνοι, ούτε για την ευρωζώνη ούτε για τον πλανήτη. Αντιθέτως, κινδυνεύουν είτε να παγιδεύσουν τα αδύναμα κράτη μέλη σε ημιμόνιμη ύφεση είτε να καταλήξουν, στο τέλος, σε μια αγωνιώδη διάλυση του ίδιου του ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, το ευρωπαϊκό έργο θα εκπροσωπήσει τότε όχι την ευημερία, αλλά την ανέχεια. Όχι την συνεργασία, αλλά τον πόνο.

Και θα γίνει μια τραγική ιστορία.

FT- www.euro2day.gr

Aναμνήσεις